BIDA NA NAMAN ANG MGA KANOOS SAKA WEKWEK SA PADAGOS NA PAGTITIOS NIN MGA TAWO, LALO NA ANG MGA BUAYA SAKA LOBO

Sa dalagan nin mga panahon, ngonyan ko sana naintindihan kung gurano ka-importante ang may 72-hours kit ta sa laog kan pamilya. Maski anong mangyayari sa palibot lalo na an mahal na mga barakalon: halangkaw na presyo nin gasolina asin krudo, saka pamasahe, presyo kan gulayon, maritatas asin iba pa nagsasakay man sa langkaw kan enot; mas lalo na man an renta kan harong saka apartment; maski ngani ang tubig naglalampas naman ang presyo sa timba; uy ang mahamis na tuba ngonyan presyong imported naman.

Mas maray etong may masambit na produkto, arog baga kan ordinaryong tsinelas haros kapresyo naman kan bagas, dati P12.00-P15.00 sana, ngonyan P25.00-P30.00; minsan maka-timing ka nin maluyahon na tindahan na iyo sana ang igwa, baka P35.00 na; an sighid na gibo sa dahon kan niyog, dati P10.00-P12.00, ngonyan P20.00-25.00 na. Grabe talaga! Haros gabos ngonyan nag-aarog naman sa darakulang negosyante ang pagpresyo kan mga produkto. Nakanuod naman, sabi baga: “Kun an mga darakulang negosyante dae nakukulong sa pagpapalangkaw nin presyo, ano pa daw satuyang saradit na negosyante na dae mag-arog sainda.”

Dae na talagang pinalaen an panahon. An dating mga momong sa negosyo, ngonyan madudunong na; an mga ignorante, ngonyan matalion naman. An nagpirang nahapot ko sa bagay na ini nagsabi: “An mga tawong naggururang sa katiosan, nakakanuod na man sana sa eksperiyensiya ninda sa mga tawong lalawgon buaya saka lobo. Na kun saimong putitukan sa mata, mamamansayan mo ang laog kan saindang mga isip--- KUWARTA. Kaya kung an tawong pobre na arog ko, dae makikisakay sa sakayan nin panahon, magurang sana akong pantod an kaliputan nin isip sa mayong kamanungdanan.”

Wow…grabe talaga! Ang pagsubli mo nin kuwarta, uso naman ang interes maski singko porsiyento sana basta igwa. Dae na uso ngonyan an pasubli na mayong balik; kaidto, puwede kang sumubli nin kuwarta sa ngaran sana kan pag-aramigohan, pero ngonyan may presyo na an aramigohan. Kulang na sana na may bayad ang paki-abrasahan, lalo na kung mayaman an saimong ka-atubang.

Pero, aram nindo may mas matindi pa sa mga bagay na ini.

Sa ngonyan na panahon nin katiosan, mabida na naman ang mga “Kanoos” saka “Wekwek” sa pagsasabi kun ano na ang kamugtakan kan ekonomiya ta. An mga kanoos minabuga kan saiyang pag-aadal sa ekonomiya na igwang patakot pero mayong rekomendasyon asin minaganar siya sa paagi nin konsultasyon, asin an mga wekwek tiripon naman yan sa pag-antabay kun ano baya ang magayon na bareta sabay buka kan palad sa pagsalo kan “grasya” kuno. Iyo ining duwa an magpartner sa haros gabos na mga paghula nin maraot asin magayon na kamumugtakan kan satuyang ekonomiya. Mababanwit nindo sinda sa dalagan kan saindang mga pagtataram. An mga kapartner ninda iyo an mga buaya asin lobo na nagsusuporta sainda sa paagi nin pagpapalangkaw kan mga presyo nin mga barakalon bago pa man magpatanid ang gobyerno mag-aprubar kan saindang pinaghahagad na aprubasyon. Mas madudunong ang mga buaya asin lobo ta an mga kanoos asin wekwek nakanganga ang mga bunganga sa pag-antabay kan grasyang makukua hale sainda. Sa simpleng pagtaram, iyo ini an raket kan lambang saro sainda parte na gayo kan saindang paghahanapbuhay para sa sadire ninda asin paghahanap patay man sa mga pobreng biktima kan saindang kadunungan. Dae puwede magreklamo, baga man, magbali ka na sa sana sa grupo ninda tanganing may ambon ka man na grasya.

Sabi ngani kaiyan, tadaw baya ta dae puwede magreklamo? Aw iyo na yan ang kalakawan nin panahon… kun pasaen ang sulog, mag-uyon ka na sana; ta kun dae, malulunod ka na putol ang pangampay mo. Tadaw?... Iyo yan, ta an iba sa mga awtoridad nyato bayad na ninda. Kun magreklamo ka, padihon o madihon baga ninda, aw aba ana, mayo ka laman kalaban-laban. Madudunong an network ninda. Kumpleto an sindikato, kaya kun pobre ka, tios ka. Maghingoha ka man kun ano an saimong magigibo. Pero inda ko lang kun noarin ka man ma-asenso. Igwa nganing kasabihan na kun harani ka sa dapog, madali kang mauringan.

Buweno, garo baga halawig nang maray ang patara-tara tang ini. Pagiromdom ko sana, kun mayong matanos na tawo nag puwedeng manindugan sa karahayan nin kagabsan; sabi ngani kaiyan, ula na an paksiw sa karnehan; pero kun may matanos pa, dae pa gayong harayo ang paglaom nin bag-ong pagkaaga.

Gusto mong magbali sa grupo mi?... Matatanos kami dawa tios sana, di ba KABAYAN?